‘Praten over bij God op schoot zitten vind ik sentimenteel geneuzel’

Ik kwam deze uitspraak onlangs tegen en ik moet zeggen dat ik snap waar de weerstand die hieruit spreekt vandaan komt. Onze cultuur  kun je typeren als ‘over-mothered en under-fathered’: teveel van het moederlijke en te weinig van het vaderlijke. Er is een flinke onbalans en dat heeft invloed op hoe we God ervaren. Velen hebben moeite met God als vader en dat verbaast me niet in deze vaderloze maatschappij. Is het dan juist niet reëel om de moederlijke kant van God te benadrukken?

Paradox: God is zowel vader als moeder

Beide begrippen, vader en moeder, zijn in onze tijd beladen. In het recente verleden hebben we ons afgezet tegen alles wat paternalistisch en autoritair was, maar afwezige vaders zijn ook geen zegen. De vrouw werd bevrijd van ongezonde onderdanigheid en heeft zich ontplooid maar echte balans tussen de vrouw en man is vaak ver te zoeken. Ons beeld van God weerspiegelt wat we om ons heen zien. Maar pas als we begrijpen dat zowel het vrouwelijke als het mannelijke in Hem op een gezonde manier samen gaat, kunnen ook wijzelf in balans komen. Anders blijven we reactief op en neer, heen en weer slingeren en worden we nooit volwassen.

Twee uitersten

Als je alleen de mannelijke kant van God benadrukt dan verandert je beeld van Hem als snel in de richting van een autoritaire figuur die zijn wil oplegt en die eis dat ieder Hem gehoorzaamt. Macht wordt dan een beladen begrip en misbruik ligt op de loer. Om echt jezelf te kunnen zijn moet je afstand houden en jezelf beschermen tegen alles wat je van bovenaf wordt opgelegd. Je moet op je hoede zijn voor correctie want voor je het weet raak je jezelf kwijt. Je voelt je dan niet veilig en je kunt het eigenlijk nooit goed genoeg doen.

Als je de moederlijke kant van God over benadrukt  wil je vooral dat Hij tegemoet komt aan je behoefte aan koestering en warmte. Je wilt over de bol geaaid en verwend worden. Intimiteit verwordt op die manier tot pamperen. Je leert dan niet om door zure appels heen te bijten. Als de dingen tegen zitten, heb je meer behoefte aan begrip dan aansporing. Dat leidt ertoe dat je zaken als discipline en doorzettingsvermogen, die je nodig hebt om in je kracht te kunnen staan, onderwaardeert. Maar op die manier word je niet volwassen.

Een paar doordenkertjes

• In het schilderij van Rembrand zie je dat de vader de verloren zoon omhelst met twee verschillende handen: die van een vrouw en die van een man. Dat is een beeld van gezonde integratie: de liefde van God heeft die beide dimensies. Het is een heel emotioneel tafereel en we zien hoe existentieel het is om echt thuis te komen. 
• Paulus vergelijkt zich in 1Thes.2 met een moeder en een vader. Aan de ene kant is hij vriendelijk en koestert hij zijn geestelijke kinderen als een moeder. Aan de andere kant heeft hij hen als een vader hoofd voor hoofd vermaand, aangemoedigd en aangespoord.  Hier zie je een gezonde balans tussen warme aanvaarding en gerichte feedback en aansporing.
• Een veilig thuis is dé voorwaarde voor een gezonde ontwikkeling. Als dat ontbreekt kan dat leiden tot het bodemloze put syndroom. Je kunt liefde dan niet vasthouden. En zonder dat besef onvoorwaardelijk geliefd te zijn, kom je nooit echt uit de verf. In onze verweesde samenleving is het cruciaal om bij de vader thuis te komen.
• Tegelijk is het voor het ontwikkelen van een stevig karakter nodig dat je leert in je kracht te staan en dat leer je alleen als je buiten je comfortzone wordt geduwd. God neemt ons zo serieus dat Hij niet teveel rekening houdt met onze angsten. Hij ziet teveel potentieel in ons om ons voor de zoete koek te laten aanmodderen.
• God maakte ons naar zijn beeld: Hij schiep ons als man en vrouw. Waar in onze gebroken wereld veel onbalans is, is God niet alleen degene die ons tegemoet komt om de gevolgen daarvan te herstellen. Maar Hij wil ook ons meer laten ontdekken hoe verrijkend het is als we meer in touch komen met het mannelijke én het vrouwelijke in onszelf en in onze relaties.

Gezonde spanning

Het omgaan met de paradox van Gods liefde die zowel bevestigt als uitdaagt is spannend. Dat vraagt openheid en een voortdurende afstemming op Gods hart. Want Hij weet het best wat in een bepaalde situatie nodig is. Het hart van de wijze kent tijd en wijze, staat in Prediker. De liefde laat zich niet vangen in of/of patronen. De wijsheid om te onderscheiden waarop het aankomt is iets wat God moet geven. In touch zijn met Hem is de beste garantie om in touch te blijven met de ander. 

Johan Vink is spreker, schrijver en initiatiefnemer van het Omega Project