‘Nederlanders houden niet van extreme standpunten’

Sigrid Kaag kwam met deze uitspraak in haar overwinningsspeech en dat haakte bij mij. In de politiek draait het weliswaar om macht wat leidt tot polariseren, touwtrekken en helaas lelijke compromissen. Maar ik zou wensen dat het voor ons christenen klopt, dat we beseffen dat extreme standpunten ons tegenover elkaar zetten. De vraag daarbij is natuurlijk wel hoe we gezond en evenwichtig met verschillen kunnen omgaan zonder dat dit ten koste gaat van de radicaliteit van het Evangelie.

Paradox: radicaliteit en evenwichtigheid

Ik ben enthousiast over het principe van ‘het radicale midden’ dat John Wimber, de grondlegger van de Vineyard beweging, hanteerde. Want dit begrip maakt duidelijk dat we aan de ene kant de radicaliteit van Jezus en het Evangelie hoog willen houden. Jezus sprak niet voor niets over licht en duister. Tegelijkertijd willen we het midden zoeken wat erop neerkomt dat we ons niet verliezen in extreme opvattingen die leiden tot polarisatie en verwijdering. Juist omdat bij Jezus genade en waarheid samen gaan, kan Hij op een meelevende en uitnodigende manier scherp zijn en overbrugt Hij de kloof naar de wereld zonder water bij de wijn te doen.

Twee uitersten

Aan de ene kant zie je bij velen de neiging om zich vast te bijten in hun overtuigingen. Dat wordt dan radicaliteit genoemd maar het maskeert vaak dat men boven mensen gaat staan die anders denken. Dit soort stelligheid maakt dat ze een discussie kunnen winnen maar veelal ten koste van de relatie. Hete hoofden, koude harten. En dat is het tegendeel van waar het in elke ontmoeting om zou moeten gaan: het verlangen om de ander te respecteren voor wie hij is en waar hij voor staat. In zo’n ontmoeting hoeft het geen probleem te zijn om hartgrondig met elkaar van mening te verschillen.

Aan de andere kant: als je evenwichtigheid loskoppelt van radicaliteit kun je gemakkelijk verzanden in relativisme. Door het midden te definiëren als een soort halfbakken compromis. Je hoeft dan niet te staan voor iets waar je echt in gelooft maar je gedraagt je als een kameleon die overal wel iets goeds in ziet. Je kiest dan als het ware voor het comfortabele midden. Daarmee ontloop je de spanning die in het evangelie zit ingebakken. Het volgen van Jezus blijft altijd spannend want je geeft de controle uit handen omdat Hij de regie heeft. Je balanceert als het ware op het scherpst van de snede…  

Een paar doordenkertjes

• De neiging om in zwart-wit termen te denken is begrijpelijk omdat ook de Bijbel over veel dingen heel uitgesproken is. Maar wij mogen nooit op Gods stoel gaan zitten alsof wij de waarheid in pacht hebben en kunnen bepalen wat al dan niet klopt, wie gelijk heeft, wat de bedoeling is. Als we dat beseffen zullen we minder snel met extreme standpunten komen aandragen.
• Trouwens als we naar Jezus kijken zien we dat God er ook niet op uit is ons te veroordelen. Hij kwam niet om ons de les te lezen maar ons uit te nodigen. Als we zijn licht verwelkomen merken we dat Hij ons niet op schuld zet of de maat neemt. Integendeel: Hij gaat ons helpen te leven vanuit genade. Dan stoppen we met het beter te weten; denk aan de balk en de splinter.
• We leven in een tussentijd, een soort interim-fase waarbij we enerzijds met de gebrokenheid van de schepping moeten dealen en tegelijkertijd ons ernaar uitstrekken dat Gods Koninkrijk doorbreekt. Het lastige daarbij is dat het Koninkrijk daar doorbreekt waar God de ruimte krijgt terwijl we tegelijkertijd weten dat het pas echt helemaal doorbreekt als Jezus terugkomt.
• Dat betekent voor ons als individuele christenen dat we als het goed is, Gods Koninkrijk zoeken, maar beseffen dat we nog heel veel moeten leren. Dus we moeten leven met een beperkt inzicht in wat God bedoelt; we kijken als in een donkere spiegel in raadsels. Dat is geen probleem zolang we een lerende houding hebben en dus niet blijven hangen in simplisme.
• Maar er zijn ook nog veel dingen waar we mee worstelen. Gods bedoeling is om ons te veranderen maar dat is een zaak van lange adem. Het vraagt van ons dat we eerlijk zijn over onze zwaktes, onze kwetsbaarheid en aanvaarden dat we in een spanningsveld leven: God heeft ons aanvaard zoals we zijn, maar Hij houdt teveel van ons om ons te laten zoals we zijn.

Gezonde spanning

Het mooie van het radicale midden is dat het recht doet aan het radicale karakter van Gods Koninkrijk. Als discipelen van Jezus gaan we dezelfde weg, namelijk de onderste weg. De Bergrede laat zien hoe verstrekkend de consequenties daarvan zijn. Tegelijkertijd gaan we niet boven anderen of tegenover anderen staan: we beseffen dat we het van genade moeten hebben. Alleen op die manier komt verbinding tot stand, hopelijk ook met mensen die heel anders in het leven staan.

Johan Vink is spreker, schrijver en initiatiefnemer van het Omega Project