‘die reli-jeukwoorden als kwetsbaarheid verdoezelen het menselijk tekort’. 

Deze uitspraak kwam verrassend genoeg uit de mond van een theoloog die bepaald niet uit de behoudende hoek komt. Hij schreef over termen als kwetsbaarheid, trots zijn op jezelf, genieten van het leven en al het soort zaken waarbij we het geloof in zijn ogen gebruiken om ons beter te voelen. Deze benadering zou ten koste gaan van het besef dat we zondige mensen zijn die moeten leren de realiteit van het slechte in ons onder ogen te zien. Inderdaad een boeiend punt…

Paradox: we zijn én goed én slecht

Beide kanten van het christelijk geloof zijn lastig te combineren. Er heeft in onze cultuur een flinke kanteling plaats gevonden. De nadruk ligt meer en meer op het feit dat we onszelf mogen aanvaarden, dat we ok zijn, dat we kwetsbaar mogen toegeven dat het ons ook niet altijd lukt. Een terechte reactie op een klimaat waarin we voortdurend op schuld en op ons nummer werden gezet. We hebben bevestiging nodig. Niemand kan leven als hij wordt gehinderd door een te streng geweten. Je hebt nodig dat je niet alleen in God maar ook in jezelf gelooft. En dat je weet dat God je niet in de weg staat om jezelf te ontplooien maar dat Hij je er juist bij helpt.

Twee uitersten 

De manier waarop we vanuit het verleden zijn geprogrammeerd is dat we over benadrukken dat we geneigd zijn tot alle kwaad. Sociale controle en negatieve sancties zijn daarom onmisbaar. Vergeving speelt in deze visie een grote rol maar je komt toch niet echt veel verder omdat je elke keer opnieuw struikelt. Er wordt niet echt geloofd in wezenlijke verandering van binnenuit. Het blijft behelpen en vaak leidt het ook tot een gespletenheid tussen de buiten- en de binnenkant.  God dienen is vooral een kwestie van zijn liefde proberen te verdienen.

Het andere uiterste is dat je God ziet als degene die jou moet helpen uit de verf te komen. Je verlangt van Hem dat Hij je bevestigt en helpt om goed in je vel te zitten. Je over benadrukt dat je aanvaard bent en dat als dingen goed voelen ze in principe ook goed zijn. Verandering is vooral een kwestie van jezelf ontplooien en dichter bij je authentieke zelf te komen. Jezelf verloochenen past niet in dit plaatje. Schuldgevoel is iets wat je niet aanspreekt. Je hebt hooguit last van schaamte als je merkt dat je een minder goede indruk maakt op anderen dan je zou wensen.

Een paar doordenkertjes

• Omdat God van ons houdt aanvaardt Hij ons zoals we zijn, maar Hij houdt teveel van ons om ons te laten zoals we zijn. Dat noemen we onvoorwaardelijke liefde. Dat is geen liefde waarmee lastige issues worden dichtgesmeerd maar liefde die het beste in ons wakker roept. Zodat we de moed hebben te dealen met wat in ons niet ok is. 
• Chesterton zei dat het enige dogma dat empirisch bewezen kan worden, dat van de erfzonde is. Je kunt er niet omheen. Het slechte in de mens is als een besmettelijke ziekte waardoor we allemaal geïnfecteerd zijn. Het kwaad zit in ons maar het heeft ook een transcendente dimensie: de duistere machten hebben bij velen een voet tussen de deur.
• Maar gelukkig zijn we voor verbetering vatbaar. Dat is niet een kwestie van op je tenen leren lopen want dat is niet vol te houden. De sleutel is dat we eerlijk onder ogen zien dat we zondigen, dat we vergeving die Jezus ons aanbiedt nodig hebben, maar dat we ons er ook naar uitstrekken dat de Heilige Geest ons van binnenuit verandert.
• De paradox van het eerlijk onderkennen dat we het zelf niet redden en het tegelijk omarmen van wat God in ons wil doen is essentieel. Beide realiteiten zijn waar. Als we dat zien bewaart dat ons voor een naïef optimisme maar ook voor pessimisme. Het houdt ons kwetsbaar en bescheiden zonder we ons laten belemmeren om in geloof onze roeping uit te leven.
• Waar het juist in deze tijd op aankomt is dat we niet gespleten zijn maar uitleven wat we geloven,. Dat kun je echt authentiek noemen: eenduidig zijn in woord en wandel, ook als niemand het ziet. We zijn meer dan ooit allergisch voor fake en sceptisch voor mooie verhalen. Terecht. De hamvraag is of wij de reality-check doorstaan.

Gezonde spanning

Waar ik dus voor pleit is dat we realistische christenen zijn die niet proberen om de schone schijn op te houden maar die transparant zijn en hun worstelingen durven laten zien. Maar die ook de realiteit van het Koninkrijk van God omarmen in de verwachting dat God dwars door onze strijd en gebrokenheid heen, zijn kracht laat zien. Dat is de spanning die elke paradox kenmerkt: een spanning die je vooral als uitdaging mag leren waarderen.